بررسی عوامل موثر بر تقاضای مسافرت هوایی بین المللی از ایران -مطالعه موردی هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران «هما»

حمل و نقل یکی از عناصر کلیدی در توسعه اقتصادی است. اگر نگاهی به کشورهای پیشرفته جهان بیندازیم مشاهده خواهیم کرد که این کشورها به موازات سرمایه گذاری در بخش های مختلف اقتصادی در بخش حمل و نقل سرمایه گذاری کرده اند . بازار جهانی حمل ونقل هوایی در منطقه آسیا - پاسیفیک و خاورمیانه ، توسعه سریع و شتابانی را تجربه می کند. با توجه به افزایش روز افزون مسافرت های هوایی بین المللی ,و با توجه به افزایش رقابت بین شرکت های هوایی که منجر به افزایش کیفیت و کاهش قیمت ها گردیده است ,توجه به تقاضای مسافرت های هوایی و عوامل موثر بر آن یکی از موضوعات روز مطالعات اقتصادی است. بررسی تقاضای مسافرت هوایی ابتدا با توجه به نوع مسافرت دسته بندی می شود.مسافرت های هوایی با هدف تجاری و با هدف تفریحی با یکدیگر متفاوت بوده و از پذیرایی ، قیمت گذاری و شرایط خاص خود برخوردارند. هدف از این مقاله آنالیز تقاضای مسافرت هوایی از ایران در طول دهه گذشته و بررسی عوامل تعیین کننده برای پیشرفت آن است . البته هدف اصلی این تحقیق یافتن کشش ها خصوصاٌ کشش قیمتی تقاضا است . از آنجا که در این پژوهش تلاش است تا عوامل تأثیر گذار بر تقاضای سفر هوایی را بیابیم , مطالعه خود را در جهت کاهش اریب, به مطالعه مقاصد اروپایی محدود کردیم . همچنین با توجه به تفاوت در ساختار شکل گیری تابع مطلوبیت و در نتیجه تابع تقاضا با هدف تجاری و تفریحی , دو تابع متفاوت برای ایندو در نظر گرفتیم. برای کاهش اثرات همخطی و در جهت بررسی تابع تقاضای پویا و برازش مناسب تر , از اطلاعات سری زمانی و مقطعی ( 11مقصد آمستردام , لندن , فرانکفورت , پاریس , ژنو , هامبورگ , استانبول , باکو , رم, وین و مسکو در دوره زمانی 9ساله 79 الی 87 ) با استفاده از تکنیک گشتاورهای تعمیم یافته استفاده شد.نتایجی که از تخمین تابع تقاضای بلیت اکونومی بدست آمد حاکی از این است که مطابق انتظار تقاضای بلیت با کلاس اکونومی و با شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران در کوتاه مدت با یک وقفه یکساله و با تأثیرپذیری از قیمت بلیت و درآمد شخصی سرانه و همچنین نرخ ارز حقیقی تعیین می شود. در خصوص بلیت بیزینس نتایج گویای آن است که تابع تقاضای سفر هوایی با کلاس پروازی بیزینس ، در کوتاه مدت می تواند تحت تأثیر تقاضای دوره قبل ، بهای بلیت ، نرخ ارز حقیقی و خالص صادرات باشد. از سوی دیگر تقاضای سفر هوایی با شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران ، در مقاطع عنوان شده ، از نظر قیمتی کم کشش است. همچنین همانطور که انتظار می رفت ، کشش قیمتی تقاضا چه با هدف تفریحی و چه تجاری ، در کوتاه مدت کمتر از بلند مدت محاسبه شد. توجه به کشش درآمدی بیانگر این است که سفر هوایی با هدف تفریحی با شرکت «هما» جزء کالا و خدمات لوکس در نظر گرفته نمی شود.